Turkiera hainbat atzizki arazlez baliatzen da.

Ohikoenak aldaera alomorfoak ditu, alegia, –dir-/-dır-/-dur-/-dür–¹, bokal harmoniari jarraiki.

Bestetik ere, bokalez, l-z edo r-z bukatutako aditzerroekin –t–² atzizkia darabil.

Antza ihartutako beste atzizki arazle bat ere badauka (-ir-/-ır-/-ur-/-ür-), silaba bakarreko aditz gutxi batzuekin soilik agertzen dena³.

Gutxiago erabiliak, -it-/-ıt-/-ut-/-üt-, -er-/-ar- eta irregular batzuk ere badira.

Aditz-katean atzizki arazleak denbora markaren aurretik kokatzen dira:

öl-dür-t- tü-m

Aditzerroa – Arazlea₁ – Arazlea₂ – Denbora – Pertsona

Arazleari dagokionez, beste hizkuntzetan bezala, aditz iragangaitzak iragankor bihurtzen ditu, eta aditz iragankorrak, ostera, ditrantsitibo.

Beraz, argumentu bakarreko aditzei beste argumentu bat gehitzen die, hau da, subjektu iragankorra, jatorrizko subjektu iragangaitza objektu bihurtuz.

Izan ere, (1a) eta (1b) adibideetan ikus dezakegunez, öl- aditz iragangaitzearen subjektua (rakib) öldür- aditz arazlearen objektu (zuzen) bilakatu da:

(1a) rakib-Ø öl-du

aurkari-NOM⁴ hil-LEH⁵3sg

‘aurkaria hil zen’

(1b) rakib-i öl-dür-dü

aurkari-AK⁶ hil-ARAZ-LEH3sg

‘aurkaria hil(arazi) zuen’

Eta hortaz, (1a)-n nominatibo marka zuenak, akusatibokoa du (1b)-n. Aldi berean, agerian ez dagoen subjektu iragankor bat sartu da perpausean (‘hark’).

Aditz iragankor baten kasuan, ordea, objektuak osagarri zuzena izaten jarraitzen du, baina argumentu berri bat sartzen da (egilea edo bitartekoa izan daitekeena). Hain zuzen ere, (2a) adibidean aditz iragankorreko perpaus bat dugu; horretan objektu zuzen bat dugu (‘gutuna’) eta subjektua (‘nik’):

(2a) mektub-u imzala-dım

gutun-AK sinatu-LEH1sg

‘gutuna sinatu nuen’

Atzizki arazleak bi perpaus berriren osaketa ahalbidetzen du.

Batean, bitarteko bat azaleratzen zaigu (‘zuzendariari’), zeinen bidez jatorrizko ekintza burutzen den (‘gutuna sinatu’); bitarteko hau datiboan markatuta dago, (2b)-n ikusten denez.

Bestean, aldiz, jatorrizko subjektua egile izatetik bitartekoa izatera pasatzen da, (2c)-n; ekintza jatorrizko perpausean bezala burutzen da, baina osagai arazle bat sartu da (nominatiboan adierazita), zeinek arazia ekintza burutzera behartzen duen.

Bietan, mektub objektuak bere horretan jarraitzen du, akusatibo marka eramanez.

(2b) mektub-u müdür-e imzala-t-tım

gutun-AK zuzendari-DAT sinatu-ARAZ-LEH1sg⁷

‘gutuna zuzendariari sinarazi nion’

(2c) müdür-Ø mektub-u ban-a imzala-t-tı

zuzendari-NOM gutun-AK ni-DAT sinatu-ARAZ-LEH3sg

‘zuzendariak gutuna niri sinarazi zidan’

Era berean, honako bi perpaus hauek ez-gramatikalak izango lirateke, egitura arazleak egozten dien markapen morfo-sintaktikoa ez dutelako errespetatzen:

(3a) *mektub-(Ø/e) müdür-(Ø /ü) imzala-t-tım

(3b) *müdür-(ü/e) mektub-(Ø/e) ben-(Ø /i) imzala-t-tı

Oharrak