Euskarak ez ditu esanahi bereko aditz iragangaitz-iragankor pareak normalean bereizten. Hori horrela, ohituta gaude hainbat aditz iragangaitz edo iragankor moduan erabiltzera, aditza berez aldatu gabe, laguntzailearen inflexioa soilik aldatuz. Adibideak ugari dira:

(17a) atea ireki da

(17b) atea ireki dut

(18a) etxera sartu naiz

(18b) fardela etxera sartu dut

(19a) gizona hil da

(19b) gizona hil du

(19c) gizonak txoria hil du

(20a) zorutik altxatu naiz

(20b) zorutik altxatu dut

(21a) etxetik atera¹ naiz

(21b) etxetik atera dut

Eta horrela beste hainbat aditzekin: esnatu, igo, galdu, lehortu….

Are gehiago, jatorriz arazleak izan ziren aditz gutxi batzuk (eta beraz iragankorrak ezinbestean) lexikalizatu dira eta iragangaitz modura ere erabil daitezke egun:

(22a) zigarroa izeki du

(22b) etxeari irazeki zitzaion

Argi dagoenez, irazeki izeki aditzaren arazle ihartua da. Jatorriz, izeki seguruenez iragangaitza zen, eta bere baliokide iragankorra egiteko -ra- arazlea sartu zitzaion. Alabaina, gaur egun izeki iragankortu da (sartu, hil, atera… bezala), eta irazeki ez da nahitaez beti iragankorra, (6b) adibidean ikusten dugunez.

(23a) goizean iratzarri naiz

(23b) goizean anaia itzarri dut

Antzera ere, nonbait are argiago, itzarri–iratzarri parearekin, zeinak esanahi eta erabileraren aldetik parekatu diren. Bata bestearen arazle lexikalizatua izanda ere, gaur biek iragangaitz edo iragankor erara jokatu dezakete.

Balirudike prozesu iragankortzaileak (eta iragangaitzaileak) indarrean egon direla euskaraz, eta prozesu arazle edo pasibo “isil” horiek aditzen argumentu egitura aldatu dutela:

atera_irgg + Ø > atera_irgk

itzar-_irgg + Ø > itzar-_irgk

Eta alderantziz ere, aditz iragankorrak iragangaiztu dira:

iratzar-_irgk + Ø > iratzar-_irgg

Japonieraz oso bestelakoa da egoera.

Izan ere, euskaraz morfologikoki agerikoa ez den (edo gutxienez fonetikoki gauzatzen ez den) bereizketa hori japonieraz atzizkien bidez gauzatzen da.

Atzizki iragankortzaile hauek ez dira emankorrak eta irregularrak dira; zein atzizki erabili behar den aditz jakin batekin ezin da aldez aurretik igarri. Gainera, -e- atzizkia iragankortzailea zein iragangaitzalea izan daiteke. Pareen banaketaren arabera taldeka sailkatu dira²:

Talde a (irgg. –ar– / irgk. –e-)

上がる[agaru] (igo_irgg) – 上げる[ageru] (igo_irgk)

止まる[tomaru] (gelditu_irgg) – 止める[tomeru] (gelditu_irgk)

Talde b (irgg. -Ø- / irgk. –e-)

開く[aku] (ireki_irgg) – 開ける[akeru] (ireki_irgk)

入る[iru] (sartu_irgg) – 入れる[ireru] (sartu_irgk)

Talde c (irgg. –e– / irgk. –as-)

遅れる[okureru] (belutu) – 遅らす[okurasu] (atzeratu)

Talde d (irgg. -Ø- / irgk. –as-)

泣く[naku] (negar egin) – 泣かす[nakasu] (negar eragin)

Talde e (irgg. –e– / irgk. -Ø-)

折れる[oreru] (apurtuta egon) – 折る[oru] (apurtu)

Japonieraren gaineko atalean azaldu bezala, –as– atzizki iragankortzailea –(sa)se– arazlearekin erlazionatuta dago diakronikoki. Era berean, –ar– atzizki iragangaitzailea –(ra)re– pasiboarekin.

Japoniako ainu hizkuntzan ere oso banaketa bezalatsua dago.

Aditzak iragankortzen dituzten atzizkiak bokalikoak (-a, –o, –u, –i) edo –ka/–ke izan daitezke:

as (altxatu_irgg) > as-i (altxatu_irgk)

hosipi (itzuli_irgg) > hosipi-ka (itzuli_irgk)

ahun (sartu_irgg) > ahun-ke (sartu_irgk)

sat (lehortu_irgg) > sat-ke (lehortu_irgk)

ray (hil_irgg) > ray-ke (hil_irgk)

Haatik, japonieraz gertatzen zen legez, –ke atzizkia iragangaitzailea ere izan daiteke:

mak-a (ireki_irgk) > mak-ke (ireki_irgg)

Beste hizkuntza batzuetan, ostera, ez dago beren beregiko atzizki iragankortzailerik; helburu berberarekin atzizki arazle emankorrak erabiltzen dira.

Hungarieraz, hain zuzen ere, atzizki arazleaz baliatuta (-(t)at/(t)et) zenbait pare iragangaitz-iragankor sortzen dira:

szün-ik (gelditu_irgg) > szün-tet (gelditu_irgk)

változ-ik (aldatu_irgg) > változ-tat (aldatu_irgk)

szok-ik (ohitu_irgg) > szok-tat (ohitu_irgk)

ül-(eseri/jesarri_irgg) > ül-tet (eseri/jesarri_irgk)

Turkieraz, halaber, foma arazlea aditz iragangaitzetatik iragankorrak egiteko baliabide bakarra da.

öl– (hil_irgg) > öl-dür– (hil_irgk; erail; ero; akabatu)

Ingelesez iragangaitz-iragankor pareen zantzuak egon badaude, nahiz eta oso aspaldi batean (proto-germaniarrean) ihartu ziren prozesuen isla diren:

rise (igo_irgg) > raise (igo_irgk)

lie (etzan_irgg) > lay (etzan_irgk; ezarri)

sit (eseri/jesarri_irgg) > seat (eseri/jesarri_irgk)

fall (erori; jausi) > fell (eraitsi; erauzi)

Oharrak